Batı geleneğinde buna ilişkin ilk yazılı kaydın, Aiskhylos’un MÖ 5. Yüzyılda yazdığı düşünülen Agamemnon adlı trajedisindedir: Oyunda Clytemnestra kocası Kral Agamemnon’u karşılamak için tanrıların kullandığı bir yönteme başvurur ve onun yoluna bir halı serer. Önce Agamemnon bu halıda yürümeye çekinir; çünkü kendini tanrı yerine koyacaktır. Ama karısı ısrar edince, kendini beğenmiş Agamemnon halının üzerinde yürür. Böylece Clytemnestra, kocasının nasıl bir megaloman olduğunu kanıtlamış olur. Zaten kısa süre sonra onu öldürecektir… Bu olay, Batılılar için genellikle kırmızı halı geleneğinin başlangıcı olarak kabul edilir.
Ancak halının, Asya uygarlıklarının önemli bir objesi olduğunu unutmamalı. Çadırlarda yaşayan Asya toplulukları için halı, en değerli eşyaydı. Bir hükümdar çadırın önünde oturduğunda, yere bir halı serilirdi. Topkapı Sarayı’nın kapılarından Babüssade önünde bayramlaşma, tahta çıkış törenleri yapılırken kapının önüne halı serilir, taht bunun üzerine konurdu. Böyle bir sahneyi, Kapıdağlı’nın ünlü tablosunda görüyoruz.
Kırmızı renk ise, tekstilde çok eskiden beri kullanılmaktaydı. Asyalılar, lak böceğinden kırmızı renkli tekstil üretirlerdi. Lak böceği bugün Hindistan, Malezya, Endonezya, Kamboçya’nın bulunduğu bölgede yaşamaktaydı. MÖ 1500’lerde bu böcekten tekstil üretildiğini biliyoruz. Bu böcekten elde edilen kırmızı halılar, bugün Pakistan ve Hindistan’ın bulunduğu bölgede eski bir gelenekti. Kırmızı renk bir güç ve zenginlik sembolüydü. Çin’de de bu kırmızı, en fazla kullanılan renktir. Çin’de geleneksel bir evlilik töreninde gelinin kırmızı bir halıda yürüyerek damadın yanına ulaşması, çok eski bir adettir. Hindistan’daki Babür imparatorluğunda, kırmızı halının törensel bir anlamı da vardı. Örneğin Cihangir Şah’ın kardeşini ziyaret ettiği sırada, kardeşinin sarayla kendi evi arasına kırmızı halı serdiği, ağabeyiyle maiyetinin toprağa basmasını engelleyerek ona duyduğu saygıyı gösterdiği kayıtlara geçmiş. Bu âdetin, diğer Hint toplulukları arasında da yaygın olduğu bilinir: Örneğin Racput savaşçıları, bir savaştan döndüklerinde önlerine kırmızı halı serilirdi. Bugün bile bölgeye (Caypur) giden turistlerin önüne, eskiyi hatırlatması için kırmızı halı seriliyor.
Ülke yöneticileri için yapılan törenlerde uygulamanın yaygınlaşması 19.yy başına rastlar. Sonraları başkaları için de bu yönteme başvuruldu. Örneğin 1902 – 1910 arasında New York – Chicago arasında sefer yapan demir yolu şirketi 20th Century Ltd, yolcularını istasyonda karşılamak için yere kırmızı halı sermeye başladı. Sinema endüstrisinde kırmızı halı geleneğinin başlangıcının 18 Ekim 1922 olduğu kabul edilir. O gün, Hollywood’da Mısır Sineması açıldı. Douglas Fairbanks’ın başrolünü oynadığı Robin Hood filmi gösterildi. Sinemanın önüne ilk kez kırmızı halı serildi.
|